Dlaczego nowonarodzenie nie poprzedza wiary?
Dr Steven R. Cook
Wprowadzenie
Większość ścisłych kalwinistów, szczególnie tych w tradycji reformowanej, wyznaje zasadę zbawienia przez panowanie (Lordship Salvation), nauczając, że prawdziwa zbawcza wiara koniecznie skutkuje życiem w posłuszeństwie i poddaniu się autorytetowi Chrystusa. Pogląd ten utrzymuje, że prawdziwa wiara jest nierozerwalnie związana z pokutą (rozumianą jako odwrócenie się od grzechu) i chęcią podążania za Chrystusem zarówno jako Zbawicielem, jak i Panem.[1] Ścisły kalwinizm naucza, że cała ludzkość jest duchowo martwa – całkowicie niezdolna do samodzielnego reagowania na Boga – często ilustrowana brakiem reakcji fizycznych zwłok. Z powodu tej całkowitej niezdolności Bóg musi najpierw odrodzić wybranych (nielicznych, których suwerennie wybrał do zbawienia) i uczynić ich duchowo żywymi. W momencie odrodzenia Bóg przekazuje im szczególny rodzaj wiary, która nie tylko pozwala im wierzyć w Chrystusa w celu zbawienia, ale także przekształca ich pragnienia, skłaniając ich do poznania Boga i życia w posłuszeństwie wobec Niego. Wiara ta, według kalwinizmu, nieuchronnie skutkuje życiem naznaczonym ciągłym poddaniem, wytrwałością i dobrymi uczynkami (Flp 1:6, 29; Jk 2:14-26). Dlatego też, jeśli wierzący nie wykazuje ciągłej przemiany, teologia reformowana uznałaby to za dowód, że prawdziwe zbawienie nigdy nie nastąpiło
Wadliwe poglądy ścisłego kalwinizmu
Całkowita deprawacja – w ścisłym kalwinizmie cała ludzkość jest duchowo martwa i całkowicie zdeprawowana. Ich rozumienie całkowitej deprawacji oznacza, że wszyscy są całkowicie niechętni i niezdolni do reagowania na Boga. J. I. Packer stwierdza: „Całkowita deprawacja pociąga za sobą całkowitą niezdolność, to znaczy stan, w którym nie mamy w sobie możliwości szczerego i pełnego serca reagowania na Boga i Jego Słowo (J 6:44; Rz 8:7-8)”.[2] Innymi słowy, całkowita niezdolność sugeruje, że ludzie w swoim upadłym stanie nie mają wrodzonej zdolności do wiary w Chrystusa bez boskiej interwencji.
Regeneracja monergistyczna – Z powodu całkowitej niezdolności ludzkości, Bóg musi przełączyć przełącznik i sprawić, by Jego wybrani otrzymali życie duchowe, zanim będą mogli praktykować wiarę. Kiedy Bóg odrodzi jednego ze swoich wybranych, odwróci się on od swojego grzechu i zaufa Jezusowi jako Zbawicielowi. Z ich punktu widzenia całkowita deprawacja wymaga odrodzenia poprzedzającego wiarę w Chrystusa. Sproul stwierdza: „Odrodzenie poprzedza wiarę… wiara jest owocem odrodzenia, którego Bóg dokonuje w naszych sercach”.[3] Demerest stwierdza, że „odrodzenie poprzedza osobistą wiarę w Ewangelię, pokutę za grzechy i szczere zaufanie Chrystusowi.[4]
Dar wiary – Kalwiniści nauczają, że wybrani przez Boga, aby zostać zbawionymi, otrzymują szczególny rodzaj wiary, który pozwala im wierzyć w Jezusa jako Zbawiciela. Reymond stwierdza: „Pismo Święte wyraźnie mówi, że wiara w Jezusa Chrystusa jest darem duchowym, który można przypisać łasce Bożej (Dz 13:48; 16:14; 18:27; Ef 2:8-9; Flp 1:29)”.[5] Według Lloyda-Jonesa „Bóg daje nam nowe narodziny; daje nam tę moc i zdolność wiary, a następnie umożliwia nam korzystanie z niej… Wzywa mnie, abym uwierzył w Niego, a On dał mi, poprzez dar wiary, moc wierzenia”.[6] Ten dar, argumentują, umożliwia nowo odrodzonej osobie wierzyć w Jezusa.
Wytrwałość świętych – Kalwiniści i zwolennicy zbawienia przez panowanie nauczają, że wszyscy wybrani przez Boga wytrwają w wierze i dobrych uczynkach do końca swojego życia. Według MacArthura „zbawienie przez panowanie to nic innego jak doktryna wytrwałości!”.[7] Grudem stwierdza: „Wytrwałość świętych oznacza, że wszyscy ci, którzy prawdziwie narodzili się na nowo, zostaną zachowani mocą Bożą i wytrwają jako chrześcijanie do końca swojego życia, i że tylko ci, którzy wytrwają do końca, prawdziwie narodzili się na nowo”.[8] Według Grenza „wytrwałość świętych odnosi się do przekonania, że ci, którzy naprawdę należą do wybranych, pozostaną wierni do końca”.[9] Według zbawienia przez panowanie, jeśli ktoś nie wytrwa w wierze i dobrych uczynkach, dowodzi to, że nigdy nie był prawdziwie zbawiony.
Biblijny punkt widzenia
Całkowita deprawacja – Całkowita deprawacja oznacza, że wszyscy ludzie rodzą się duchowo martwi[10] (oddzieleni od Boga w czasie) i całkowicie zdeprawowani, co oznacza, że grzech wpłynął na każdą część ludzkiej natury – umysł, wolę, emocje i ciało (Rz 3:10-12; Ef 2:1). Jednakże całkowita deprawacja nie oznacza całkowitej niezdolności do wiary. Dzięki Bożej łasce uprzedzającej i przekonującemu działaniu Ducha Świętego (J 16:8-11) niewierzący są w stanie zrozumieć i odpowiedzieć na ewangelię.[11] Wiara jest bezwarunkową odpowiedzią, której Bóg wymaga do życia wiecznego (J 3:16; Rz 1:16; 4:5) i nie jest ona uczynkiem ani nie jest dana nieodparcie. Zbawienie pozostaje całkowicie z łaski, wyłącznie przez wiarę w samego Chrystusa. Krótko mówiąc, ludzie nie są zombie wciągniętymi w wiarę wbrew ich woli; są nosicielami obrazu Boga, łaskawie przekonanymi przez Ducha poprzez Słowo (J 16:8-11), wezwanymi do wolnej odpowiedzi, a kiedy to zrobią, zostają natychmiast „ożywieni razem z Chrystusem” (Ef 2:5). Tak działa łaska.
Regeneracja – Regeneracja, czyli nowe narodzenie, jest dziełem Boga, dzięki któremu obdarza On wierzącego życiem duchowym (Tt 3:5). Słowo „odrodzenie” występuje w Biblii tylko dwa razy (Mt 19:28 i Tt 3:5). W obu miejscach greckim słowem jest παλιγγενεσία (paliggenesia), które oznacza odrodzenie, nowe narodziny, nowy początek. Według Ennsa: „Krótko mówiąc, regenerować oznacza 'dawać życie’. Regeneracja jest aktem, w którym Bóg daje życie temu, kto wierzy”.[12] Według Biblii wiara poprzedza odrodzenie, czyli nowe życie (J 3:15-16; Ef 1:13; por. J 1:12-13; 6:47; Dz 16:31; Rz 1:16; 3:28; Ga 3:26; Ef 2:8-9).[13]
Wiara w Jezusa – Wiara jest osobistym zaufaniem Jezusowi Chrystusowi dla życia wiecznego (J 3:16; Dz 4:12; 16:31; Ef 2:8). Nie jest to specjalny rodzaj wiary, ale codzienna wiara, którą wszyscy posiadamy. Obiektem Zbawczej wiary zawsze jest Jezus, ponieważ „kto w Niego wierzy, będzie miał życie wieczne” (J 3:15). Biblijny porządek jest taki, że wiara poprzedza odrodzenie. Pismo Święte mówi: „Tak bowiem Bóg umiłował świat, że Syna swego Jednorodzonego dał, aby każdy, kto w Niego wierzy, nie zginął, ale miał życie wieczne” (J 3:16). Wiara prowadzi do życia; nie jest produktem odrodzenia. Paweł napisał: „Wysłuchawszy poselstwa prawdy, ewangelii zbawienia waszego – uwierzywszy – zostaliście zapieczętowani w Nim Duchem Świętym obietnicy” (Ef 1:13). Kolejność jest jednoznaczna: słuchanie ewangelii → wiara → zapieczętowanie Duchem Świętym.
Wytrwałość świętych – Biblia naucza, że wszyscy, którzy ufają Jezusowi Chrystusowi w życiu wiecznym, są wiecznie bezpieczni, zachowani przez Bożą moc i obietnicę (J 10:28-29; Rz 8:38-39). Usprawiedliwienie następuje wyłącznie z łaski przez samą wiarę, niezależnie od uczynków, i nie gwarantuje życia w posłuszeństwie ani duchowej dojrzałości (Ef 2:8-9; 1 Kor 3:1-3). Jednakże wierzącym wyraźnie i wielokrotnie nakazuje się wzrastać w łasce, dążyć do świętości i służyć Panu jako wierni szafarze (Rz 12:1-2; 2 P 3:18; 1 Kor 4:1-2). Choć nie wszyscy wierzący wytrwają, ci, którzy odpowiedzą na wezwanie do uczniostwa, zostaną umocnieni przez Ducha Świętego i nagrodzeni za swoją wierność na sądzie Chrystusowym (Ga 5:16; 1 Kor 3:12-15; 2 Tm 4:7-8). Zbawienie jest darmowe; na nagrodę trzeba zapracować. Życie wieczne jest darem; uczniostwo jest kosztowną, trwającą całe życie podróżą posłuszeństwa i wzrostu
Wnioski
Biblia naucza, że życie wieczne jest darmowym darem, który otrzymujemy wyłącznie z łaski (Rz 6:23; Ef 2:8-9), wyłącznie przez wiarę (J 3:16; Ga 2:16), wyłącznie w Chrystusie (J 14:6; Dz 4:12), całkowicie niezależnie od uczynków (Rz 4:4-5; Ef 2:8-9; Tt 3:5). Nasza pewność zbawienia nie opiera się na naszej wierności, ale na niezmiennej wierności Boga Jego Słowu (J 10:28-29; 2 Tm 2:13; 1 J 5:13). Od momentu, w którym uwierzyliśmy w Chrystusa, jesteśmy wiecznie bezpieczni (J 6:47; Rz 8:38-39), ale jesteśmy również wezwani do życia w pokornym poddaniu Bogu (1 P 5:5), odnawiania naszych umysłów Jego Słowem (Rz 12:1-2), wzrastać duchowo (1 P 2:2; 2 P 3:18), chodzić wiarą (2 Kor 5:7), być posłusznym Pismu (Jk 1:22), wiernie służyć Panu (1 Kor 4:1-2) i budować innych dla ich duchowego dobra (1 P 4:10). Uczniostwo nie jest warunkiem zbawienia, ale wezwaniem do wierności – wspieranym przez Ducha Świętego i nagrodzonym na sądzie Chrystusowym (1 Kor 3:12-15; 2 Tm 4:7-8). Kiedy zaniedbujemy życie duchowe, jesteśmy nieposłuszni Panu. On z miłością dyscyplinuje nas, gdy błądzimy (1 Kor 11:30-32; Hbr 12:6) i ryzykujemy utratę wiecznej nagrody, choć nigdy naszego zbawienia (1 Kor 3:12-15; 2 Kor 5:10)
[1] Nie każdy, kto wyznaje zasadę zbawienia przez panowanie, jest kalwinistą. Niektórzy arminianie i Wesleyanie, choć odrzucają doktryny takie jak bezwarunkowe wybranie i nieodparta łaska, nauczają również, że zbawiająca wiara musi obejmować ciągłą pokutę i wierne posłuszeństwo, często jako warunki utrzymania zbawienia lub jako niezbędny dowód prawdziwego nawrócenia. Tak więc, podczas gdy zbawienie przez panowanie jest najczęściej kojarzone z kalwinizmem, jego podstawowe idee rozciągają się również na inne tradycje teologiczne.
[2] J. I. Packer, Concise Theology: A Guide to Historic Christian Beliefs (Wheaton, IL: Tyndale House, 1993), 84.
[3] R. C. Sproul, What Does It Mean to Be Born Again?, t. 6, The Crucial Questions Series (Lake Mary, FL: Reformation Trust Publishing, 2010), s. 38.
[4] Bruce A. Demarest, The Cross and Salvation: The Doctrine of Salvation, Foundations of Evangelical Theology (Wheaton, IL: Crossway Books, 1997), 227.
[5] Robert L. Reymond, A New Systematic Theology of the Christian Faith (Nashville: T. Nelson, 1998), s. 679.
[6] David Martyn Lloyd-Jones, Bóg Duch Święty (Wheaton, IL: Crossway Books, 1997), 176-178.
[7] John MacArthur, Jr, „Wytrwałość świętych”, The Master’s Journal, 4 (1993), 9.
[8] Wayne A. Grudem, Systematic Theology: An Introduction to Biblical Doctrine (Leicester, Anglia; Grand Rapids, MI: Inter-Varsity Press; Zondervan Pub. House, 2004), 788.
[9] Stanley Grenz, David Guretzki i Cherith Fee Nordling, Pocket Dictionary of Theological Terms (Downers Grove, IL: InterVarsity Press, 1999), 90.
[10] Biblia wspomina o różnych rodzajach śmierci. Według Biblii śmierć oznacza oddzielenie, a nie ustanie. Trzy główne rodzaje śmierci wspomniane w Piśmie Świętym obejmują: 1) śmierć duchową, która jest oddzieleniem od Boga w czasie (Rdz 2:16-17; 3:1-7; Rz 5:12; Ef 2:1-2), 2) śmierć fizyczną, która jest oddzieleniem ludzkiego ducha od ciała (Rdz 35:18; Ekl 12:7; 2 Kor 5:8; Flp 1:23-24; 2 Tm 4:6; Jk 2:26), oraz 3) drugą śmierć (aka śmierć wieczną), która jest utrwaleniem fizycznego i duchowego oddzielenia od Boga na całą wieczność (Ap 20:11-15).
[11] Pierwszy przypadek duchowej śmierci miał miejsce w ogrodzie Eden, kiedy Bóg ostrzegł Adama: „Z drzewa poznania dobra i zła nie będziesz jadł, bo gdy z niego spożyjesz, niechybnie umrzesz” (Rdz 2:17). Śmierć ta nie była fizyczna, ale duchowa – oddzielenie od Boga w czasie. Po swoim nieposłuszeństwie Adam i Ewa doświadczyli tego oddzielenia (Rdz 3:1-7), ale wciąż wyczuwali obecność Boga i „słyszeli głos Pana Boga przechadzającego się po ogrodzie” (Rdz 3:8). Słyszeli również Jego głos, gdy pytał: „Gdzie jesteś?” (Rdz 3:9). (Rdz 3:9). Pokazuje to, że nawet w swoim duchowo martwym stanie zachowali zdolność postrzegania Boga i reagowania na Niego. Co więcej, przez wiarę przyjęli łaskawe Boże zaopatrzenie, gdy „Pan Bóg sporządził szaty ze skóry dla Adama i jego żony i przyodział ich” (Rdz 3:21). Tak więc Pismo Święte ujawnia, że wiara jest narzędziem, dzięki któremu człowiek otrzymuje życie duchowe, a nie nieuniknionym rezultatem wcześniejszego odrodzenia.
[12] Paul P. Enns, The Moody Handbook of Theology (Chicago, IL: Moody Press, 1989), 338.
[13] Greckie słowo ἀναγεννάω (anagennaō) można również dodać do idei regeneracji. Słowo to pojawia się dwukrotnie w pierwszym liście Piotra (1 Piotra 1:3, 23). Jego podstawowym znaczeniem jest ponowne spłodzenie i w obu przypadkach jest tłumaczone jako ponowne narodziny, co oznacza nadanie nowego życia. Wyrażenie „narodzić się na nowo” w Jana 3:3, 7 tłumaczy greckie γεννηθῇ ἄνωθεν (gennēthē anōthen), co oznacza „narodzić się z góry”, podkreślając, że odrodzenie jest duchowym narodzeniem spowodowanym przez Boga w odpowiedzi na wiarę w Chrystusa, a nie przez ludzki wysiłek, reformę moralną lub dziedzictwo religijne (Jana 1:12-13; Tyt. 3:5).